ارزیابی فرآیند تولید بطری پت و پریفرم پت

ارزیابی کیفیت فرآیند تولید بطری پت و پریفرم پت

در عصر افزایش تقاضا برای محصولات باکیفیت و تلاش برای بهبود شرایط زندگی، بسیار اهمیت دارد که کیفیت محصولات را به صورت صحیح مدیریت کرد. به طور کلی کیفیت به مجموعه ای از ویژگی های خاصی گفته می شود که محصول معینی دارای آن ویژگی هاست. به این وسیله می توان سودمندی آن محصول را تضمین کرد. هدف ما در بررسی کیفیت پریفرم پت و بطری های ساخته شده از پلی اتیلن ترفتالات نیز آن است که بتوان مشکلات کمی و کیفی مراحل تولید آن را بررسی کنیم. دقت داشته باشید که در این نوشته به بررسی فرآیند تولید پریفرم پت های یک کارخانه تولیدی در لهستان می پردازیم که دارای خط تولید بسیار مجهزی است.

فرآیند تولید پریفرم پت

واقعیت این است که ساخت و تولید پریفرم پت به صورت مرحله ای انجام می گیرد. بطری های پت برای نگهداری انواع مواد آشامیدنی، مثل آب و نوشابه تولید می شوند. ماده اصلی این بطری ها پلی اتیلن ترفتالات است که در عین محکم بودن، بسیار سبک است.

به طور کلی پریفرم پت نوعی پلیمر ترموپلاستیک است. این پلیمر بسته به ترکیبات به کار رفته در آن می تواند به صورت مات یا شفاف تولید شود. در ترکیب این نوع بطری ها از هیدروکربن های نفتی استفاده می کنند که از طریق واکنش میان اتیلن گلیکول و اسید ترفتالیک تولید می شود. پس از این که پلاستیک تولید می شود، فرآیند تولید بطری پت نیز آغاز می شود.

اولین مرحله تولید پریفرم پت، مرحله قالب گیری است. در این مرحله پت گرم شده و در قالب قرار داده می شود. طی این فرآیند پت به صورت یک لوله بلند و نازک درمی آید. دقت داشته باشید که به فرآیندی که طی آن پلاستیک با فشار زیاد وارد قالب می شود، فرآیند قالب گیری تزریقی می گویند. به هر حال در این مرحله پریفرم پت شکلی را گرفته است که به آن پارسون گفته می شود. اکنون وقت آن رسیده است که به قالب بعدی منتقل شود.

در این مرحله میله نازکی به داخل پارسون فرستاده می شود که درون آن را از هوای پرفشار پر می کند. به این دستگاه، دستگاه بادکن پریفرم پت می گویند. در این روش هوا با کمک فشار و گرما به درون لوله دمیده می شود و در نتیجه بطری پت شکل می گیرد.

نکته مهم آن است که قالب باید به سرعت خنک شود. این کار به خاطر آن است که فرم قالب آن به خوبی تنظیم شود. یکی از روش هایی که می توان برای خنک کردن پریفرم پت شکل گرفته به کار برد، دمیدن هوای تحت فشار به صورت مستقیم بر روی قالب و پلاستیک است.

بعد از اینکه بطری پت به اندازه کافی خنک و محکم شد، وقت آن است که از قالب خارج شده و به کارخانه مورد نظر منتقل شود. دقت داشته باشید که می توان بطری پت را در ظرفیت های گوناگون طراحی و تولید کرد.

تجزیه و تحلیل نتایج تولید پریفرم پت

بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق، تجزیه و تحلیل های مناسب با استفاده از نمودار پارتو – لورنز و همچنین نمودار ایشیکاوا انجام گرفته است. نمودار اول، یعنی نمودار پارتو – لورنز به محقق کمک می کند که عوامل موثر بر روی پدیده مورد نظر را به صورت سلسله مراتبی مرتب و تنظیم کند. در واقع این روش به محقق امکان می دهد که سمت و سوی مناسب اقدامات لازم را با هدف بهبود بخشیدن سطح کیفیت محصولات مشخص کند. در این نوع نمودار داده ها بر اساس اعتبار خود تنظیم می شوند. در واقع به کار گرفتن این نمودار موجب می شود که بتوان نسبت به مشکلات کیفی پریفرم پت ها و بطری های تولید شده در شرکت مورد نظر رویکردی کمی را در پیش گرفت. این نمودار به شما این امکان را می دهد که مهم ترین دلایلی را مشخص کنید که بیشترین تاثیر را بر روی وجود اشکال در فرآیند تولید محصول را داشته اند.

به طور کلی داده ها به مدت یک ماه جمع آوری شدند تا پس از آن به تجزیه و تحلیل آنها بپردازیم. نتیجه این تجزیه و تحلیل در مجموع 75 مورد عدم انطباق را گزارش داده اند. این امر نشان دهنده نقص در فرآیند تولید پریفرم پت در حجم های مختلف است.

تجزیه و تحلیل نمودار مورد نظر امکان تشخیص بی نظیمی ها و نیز اجرای اقدامات اصلاحی را فراهم می کند. تجزیه و تحلیل نمودار پارتو – لورنز در تحلیل نتیجه های فرآیند تولید پریفرم پت نشان می دهد که برخی از مهم ترین دلایل اشکالات به وجود آمده شامل شکل ظاهری نامناسب بطری ها، اندازه نادرست بطری پت، و وجود حباب بر روی سطح بطری ها هستند.

انجام برخی اصلاحات برای رفع چنین ناسازگاری هایی، بیشترین نتایج ممکن را به همراه خواهد داشت. به نظر می رسد که حدود 73 درصد مشکلات مربوط به همین سه مشکل اصلی هستند. رفع این عیوب در بهبود کیفیت محصولات پریفرم پت اهمیت بسیار زیادی دارد.

از طرف دیگر می توان گفت که اشکالات ناشی از شکل ظاهری نامناسب بطری پت، اندازه نادرست آن و نیز پدید آمدن حباب بر روی سطح بطری ها، 80 درصد اصلی اشکالات ناشی از فرآیند تولید بطری پت را در بر می گیرند. از دیگر اشکالات می توان به ترک داشتن بدنه بطری، چند لایه بودن سطح بطری، ایجاد رگه هایی بر روی بدنه بطری و یا تغییر آن اشاره کرد. البته این موارد همگی فقط 20 درصد از اشکالات موجود در فرآیند را تشکیل می دهند. نکته بسیار مهم آن است که برای انجام اصلاحات و بهبود بخشیدن کیفیت فرآیند تولید، بهتر است که در ابتدا حتما اشکالات اصلی شناسایی شوند تا بعد بتوان نسبت به رفع آنها اقدام کرد.

نمودار ایشیکاوا

برای اینکه بتوان چنین کاری را انجام داد، از نمودار ایشیکاوا استفاده کردیم. مهم ترین ویژگی این نوع نمودار داشتن امکان نمایش گرافیکی روابط متقابل علل یک اثر خاص می باشد. این نمودار شبیه اسکلت ماهی است و در آن سر ماهی نشان دهنده مشکلی است که باید آن را حل کرد. استخوان های ستون فقرات ماهی هم در واقع گروهی از مشکلات را نشان می دهند که می توانند باعث بروز اشکالاتی در روند انجام فرآیند تولید پریفرم پت شوند. به طور کلی اسکلت ماهی به معنای دلایلی هستند که همگی در یک گروه معین گنجانده شده اند.

نمودار ایشیکاوا یکی از بهترین روش هایی است که برای شناسایی علل بروز شایع ترین اشکالات مربوط به کیفیت تولید پریفرم پت ها طراحی شده است.

شناخته ترین مدل ها برای نمودار ایشیکاوا با نام های 4M, 5M, 6M معرفی می شوند. منظور از هر کدام از M ها در واقع یکی از این موارد می باشد؛ موارد، روش ها، انسان، ماشین ها، طبیعت و مدیریت.

بر اساس مفهوم ارائه شده، تجزیه و تحلیل های این نمودار برای فرآیند پریفرم پت بر اساس پنج گروه اصلی انجام می گیرد که به آن روش 5M گفته می شود. این روش شامل مواد، روش ها، انسان، ماشین ها و مدیریت می شود.

لینک های مرتبط:

• پریفرم استاندارد
• بطری پت
• درب بطری
• دستگاه باد کن پت دستی

خطای انسانی در فرآیند تولید بطری پت

تجزیه و تحلیل اشکالات موجود در فرآیند تولید بطری پت با استفاده از این نمودار علت های اصلی بروز آنها را نشان می دهند. برای هر کدام از مشکلات، روش هایی جهت بهبود عملکرد مشکل مشخص می شوند. برای مثال در مورد اشکالات ناشی از خطای انسانی که نقش بسیار مهمی را هم ایفا می کند، افراد مسئول کل فرآیند تولید پریفرم پت، وضعیت ماشین آلات و تجهیزات شناخته می شوند. کارمندانی که به اندازه کافی آموزش ندیده اند، بیشترین میزان خطاها را مرتکب می شوند که البته همین امر باعث بروز اشکال در فرآیند تولید بطری ها می شود. بنابراین باید برای بهبود این شاخص آموزش های بیشتری را در نظر گرفته و برای آنها برنامه ریزی کرد.

همچنین یکی دیگر از شاخص هایی که اهمیت فوق العاده ای در کاهش کیفیت فرآیند تولید پریفرم پت دارند، عدم وجود انگیزه کافی در میان کارکنان است. برای اینکه بتوان انگیزه کارکنان را افزایش داد، باید برنامه ریزی مناسبی داشته و شرایط به گونه ای ایجاد شود که کارکنان از حضور در محیط ناراضی نباشند.

از طرف دیگر ممکن است بروز اشکال در ظاهر پریفرم پت ناشی از تنظیمات اشتباه پارامترهای دستگاه ها باشد. بهتر است امور مربوط به دستگاه های تولید بطری به افرادی سپرده شود که هم آموزش های لازم را در این زمینه دیده اند و هم اینکه دارای تجربه کافی هستند. ضمن اینکه مسئول دستگاه ها باید طی فواصل زمانی پارامترهای مربوط به دستگاه را بررسی کرده و مطمئن شود که همه چیز مرتب است. در واقع عملکرد غلط دستگاه می تواند باعث شود که دستگاه آسیب ببیند که خود این امر می تواند ضرر زیادی به فرآیند تولید وارد کند.

نکته مهم آن است که مسئولین دستگاه ها باید آنقدر مهارت و تجربه داشته باشند که بدانند پارامترهای هر دستگاه بسته به نوع بطری پت و ظرفیت مناسب برای آن متفاوت می باشد. بطری هایی که ظرفیت کمتری دارند، به حرارت کمتری برای تولید نیاز دارند. ضمن اینکه زمان خنک کردن این نوع بطری ها نیز متفاوت از بطری هایی با ظرفیت های بیشتر است. برای اینکه بتوانید از شرایط کاری مناسب اطمینان حاصل کنید، بهتر است که قسمتی را به بررسی مستندات لازم برای فرآیند تولید اختصاص دهید. این مستندات همیشه باید در دسترس و کامل شده باشند تا بتوانید به درستی روند تولید بطری پت را کنترل کنید.

چند نکته دیگر

به این نکته نیز توجه داشته باشید که برای جلوگیری از بروز اشکالاتی مثل تغییر رنگ بطری پت، ایجاد حباب و رگه بر روی بدنه بطری، شکل ظاهری نامناسب و غیره، حتما باید پریفرم پت ها به صورت تصادفی مورد بررسی قرار گیرند. اگر باز هم چنین مشکلاتی وجود داشتند، باید روند تولید بررسی شود. همچنین مواد اولیه ای که مورد استفاده قرار می گیرند باید به دقت بررسی شوند. از نظر مدیریتی اشکالات به وجود آمده می توانند ناشی از عوامل متعددی باشند که باید همه آنها را بررسی و رفع کرد.

حتی ممکن است شکل نادرست بطری پت ناشی از قطع شدن برق باشد. در چنین حالتی توصیه ما این است که حتما دارای منبع برق اضطراری باشید تا با چنین مشکلی روبرو نشوید.

برخی دیگر از روش های جلوگیری از بروز اشکال

با بررسی های انجام شده و تجزیه و تحلیل نتیجه های فرآیند تولید بطری پت به وسیله دو نمودار اصلی ایشیکاوا و پارتو – لورنز، اقدامات اصلاحی برای بهبود فرآیند تولید ارائه شدند. همچنین برخی مشکلات ناشی از انتخاب نادرست پارامترها، چک لیست اپراتورها و نیز یک تکنولوژیست ماهر برای تسهیل روند کنترل سیستماتیک پارامترها نیز رفع گردیدند.

از طرف دیگر پیشنهاد شد که برای پیشگیری از بروز اشکالات بیشتر، همراه با نصب یک سیستم فناوری اطلاعات پیشرفته، سنسورهایی برای نظارت بر فرآیند تولید پریفرم پت ها نصب و راه اندازی شوند. ضمن اینکه سیستم برنامه ریزی مناسبی نیز برای نگهداری ماشین ها، بازرسی آنها و در صورت نیاز انجام تعمیرات راه اندازی گردید.

نتیجه گیری

هدف از این تحقیق بررسی فرآیند تولید بطری پت و پریفرم پت بود. موضوع تحقیق نیز یک کارخانه تولید بطری های پت در لهستان بود. برای انجام این تحقیق از دو ابزار مدیریت کیفیت، یعنی نمودار پارتو – لورنز و نمودار ایشیکاوا برای تحلیل مشکلات کیفی محصولات تولید شده استفاده کردیم. در نتیجه تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده، مهم ترین و اصلی ترین مشکلات کیفی فرآیند تولید بطری ها در این کارخانه شناسایی شدند.

بر اساس تجزیه و تحلیل فرآیند تولید بطری پت در این کارخانه، اشکالاتی پیدا شدند که موجب وقفه در روند تولید محصولات و ایجاد ضررهای اقتصادی می شدند. مهم ترین اشکالات شناسایی شده در این فرآیند عبارت بودند از شکل ظاهری نامناسب بطری پت، اندازه اشتباه بطری، پدید آمدن حباب بر روی سطح بطری، ترک خوردن بطری ها، تشکیل چند لایه، ایجاد رگه هایی روی بطری و نیز تغییر رنگ پریفرم پت. در ادامه برخی اقدامات اصلاحی پیشنهاد شدند.

از جمله این اقدامات می توان به ایجاد چک لیست برای اپراتورهای دستگاه های تولید بطری پت و نیز کنترل سیستماتیک پارامترهای فرآیند تولید اشاره کرد. همچنین پیشنهاد نصب و راه اندازی سنسورهایی برای نظارت بر فرآیند تولید داده شد. ضمن اینکه بر انجام بازرسی مداوم دستگاه ها و نگهداری دقیق از آنها تاکید گردید.

همچنین مقرر شد کارکنان ماهرتر و با تجربه تر شناسایی و وظایف اصلی به آنها سپرده شود. دوره های آموزشی مناسب برای کارکنان کم تجربه تر و ناآشنا نیز برگزار خواهد شد.